Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΤΟ "ΠΡΩΤΑ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ"

Βουλευτική Ασυλία. Πανεπιστημιακό Άσυλο. Πολιτικό Ασυλο. Δημοκρατία.

Του Κωνσταντίνου Διγαλάκη

  Έτυχε, (και λέω έτυχε καθώς αποτελεί μια πραγματικότητα) εχθές το βράδυ και όντας ξεχασμένος μέχρι αργά να περιτρυγιρίζω χαμένος στους ατέρμονους κύκλους του μεγάλου μας κοινωνικού διαδικτυακού ιστότοπου, να παρακολουθήσω (αρκετά εκ των υστέρων βέβαια) μια "σχολιακή" συζήτηση γύρω από το περίτρανο και πολυφημισμένο άσυλο. Αφορμή δώθηκε, όταν γνωστό και αγαπημένο μου πρόσωπο αποφάσισε με τον ίδιο αυτό τρόπο που χρησιμοποιώ και εγώ τώρα, να εκθέσει τις απόψεις του σχετικά με το θέμα. Ισως λόγω ιδίων πολιτικών και ιδεολογικών καταβολών, ίσως λόγω προσωπικών πεποιθήσεων ή ίσως ακόμα λόγω του τρόπου με τον οποίο μεγάλωσα και ανδρώθηκα σκεπτικιστικά, θεωρώ επιβεβλημένη την παρουσίαση μιας εναλλακτικής θεώρησης σχετικά με τη ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ έννοια του ασύλου. Ξεκαθαρίζω φυσικά, οτι το πρίσμα που θέτω για να μελετήσω το ζήτημα κατέχει ονοματεπώνυμο και ταυτότητα, καλείται Κωνσταντίνος Διγαλάκης. Οποιαδήποτε πολιτική, κομματική ή συνδικαλιστική μου ιδιότητα, δεν θα χρησιμοποιηθεί ούτε στο ελάχιστο, άν και σε ορισμένα σημεία οι επιρροές τους θα είναι εμφανείς.

  Ασυλία-Ασυλο κατ ουσίαν σημαίνει παροχή ελευθερίας στους κατόχους του, με τη μορφή πλήρους προστασίας από δίωξη ή καταδίωξη (σε μια γενικευμένη μορφή του ορισμού που δίνει η Βικιπαίδεια). Διαρθρώνεται και διαχωρίζεται σε πολλές μορφές και κατέχει πολλές εφαρμογές, καθ ότι όπως φαίνεται, το (ιστορικά) εκάστοτε νομικό πλαίσιο θεωρεί σκόπιμο, τίμιο και σωστό, συγκεκριμένες ομάδες πολιτών να απολαμβάνουν απόσταση από το μακρύ χέρι του Νόμου. Η έννοια του ασύλου, δεν είναι κάτι νέο. Δεν πρόκειται για μία ιδέα (ή αν κάποιοι από εσάς το προτιμάτε, για ένα καθεστώς) η οποία πραγματοποίησε μια μεγαλεπίβολη και ξαφνική εμφάνιση κατα την γέννηση της σύγχρονης μεταπολιτευτικής Ελληνικής Δημοκρατίας. Οι ρίζες της έννοιας αυτής ξεκινούν από την ίδια πηγή από την οποία ξεκινούν και εκείνες της ίδιας της Δημοκρατίας, ώς ιδέα, στα χρόνια του Κλεισθένη. Περίτρανο και γλαφυρό, το παράδειγμα του ένδοξου Παυσανία, θριαμβευτή της μάχης των Πλαταιών, ο οποίος όταν απεδείχθησαν οι μυστικές του συνδιαλλαγές με τον εχθρό (Πέρσες), ζήτησε άσυλο στο ναό της Χαλκιοίκου Αθηνάς, στη Σπάρτη. Σεβαστός ο θεσμός του ασύλου μέν, ξέχειλο το μένος των Σπαρτιατών δε. Ο Παυσανίας ήταν καταδικασμένος σε θάνατο και έπρεπε να πεθάνει για αυτό και πρώτη η ίδια του η μάνα έθεσε το πρώτο λιθράκι, ωστε να κτιστεί η θύρα του ναού και εκείνος να κλειστεί για πάντα μέσα, εκτείοντας την ποινή του.

  Συγκινητικό όσο και αν ακούγεται το παραπάνω, η ηθικότητα μιας τόσο τραγικής σκηνής ωστόσο δεν γίνεται να μείνει αμνημόνευτη. Τι διδασκόμαστε από αυτήν; Οι Νόμοι είναι Νόμοι. Πρόκειται για το βασικό συστατικό που διέπει τη φύση και τη λειτουργία όλων των ανθρώπινων κοινωνικών σχηματισμών, βρίσκονται πάνω από όλους και οφείλουν να τηρούνται. Ειδάλλως δεν συντρέχει κανένας λόγος ύπαρξής τους. Κάπου εδώ, επεισέρχεται και ο παράγοντας άσυλο, ο οποίος ουσιαστικά αποτελεί μια ασφαλιστική δικλείδα, μια διέξοδο από το νομικό πλαίσιο σε περίπτωση ανάγκης. Βέβαια, σε όλες αυτές τις αναφορές, ο διαχωρισμός και ο σαφής καθορισμός του τι εστί "περίπτωση ανάγκης" είναι και ο λόγος για τον οποίο διεξάγεται η όλη συζήτηση.

  Προχωρόντας και λίγο στο δια ταύτα, τί είναι άσυλο στις μέρες μας και απου αυτό εμφανίζεται-εφαρμόζεται; Ακούμε κατά καιρούς και όποτε τα ΜΜΕ και το σύμπλεγμα που τα περιβάλλει το επιθυμούν, για τη Βουλευτική Ασυλία. Πρόκειται το καθεστώς εκείνο σύμφωνα με το οποίο αποτρέπεται η άσκηση οποιασδήποτε ποινικής δίωξης σε βάρος πολιτικού προσώπου, όσο εκείνο συμμετέχει στην άσκηση της νομοθετικής εξουσίας. Προφανείς είναι οι λόγοι όπου η χρησιμότητα της ασυλίας αυτής δεν επιδέχεται καμίας απολύτως αμφισβήτησης. Κάθε φορά που ένας ή μια ομάδα βουλευτών του κοινοβουλίου ψήφιζαν έναν νόμο (ασχέτως από την ορθότητά του) ο οποίος έθιγε τα υποκειμενικά συμφέροντα π.χ. ενός κλάδου επαγγελματιων ή ενος συνδικαλιστικού φορέα, θα έπρεπε παράλληλα να μπαινοβγαίνουν καθημερινά στα δικαστήρια της οδού Ευελπίδων για να αντιμετωπίζουν τις μηνύσεις των ενδιαφερομένων, οι οποίες θα συσσωρεύονταν κατά χιλιάδες. Όλες εκείνες οι νομοθετικές ρυθμίσεις περι παραγραφής αδικημάτων και νόμων περι ευθύνης υπουργών, δεν σχετίζονται και δεν επαφύονται στην έννοια της Βουλευτικής ασυλίας και πρόκειται απλώς για σκευάσματα τα οποία περισσότερο επιτυγχάνουν να ενισχύουν την προδιάθεση προς την παρανομία σε αυτούς που κατέχουν την δυνατότητα και την θέση να το πράξουν, παρά να θωρακίσει τον πολίτη απέναντι σε φαινόμενα διαφθοράς και αδειαφάνειας.

Ύστερα, πολλή συζήτηση χωράει η έννοια του πολιτικού ασύλου και της χορήγησής του σε πρόσφυγες ξένων χωρών. Καταρχάς, θα πρέπει να αποσαφησνιστεί η έννοια του "πρόσφυγα". Ώς πρόσφυγας θεωρείται το άτομο ή η ομάδα ατόμων που διώκεται από την χώρα καταγωγής ή έστω από την καθεστηκυία τάξη στη χώρα καταγωγής. Λόγοι για τους οποίους μπορεί να διώκονται είναι η φυλετική διάκριση, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, οι πολιτικές διαφορές ή ακόμα και ο κατατρεγμός ο οποίος βασίζεται σε ιστορικές διαφορές που μπορεί να έχουν οι διωκόμενοι με τους διώκτες τους. Γενικότερα, όταν συντρέχει κάποιος από τους παραπάνω λόγους, ώστε οι πρόσφυγες να κινδυνεύουν σε βαθμό που να τους απαγορεύει τη διαμονή στη χώρα τους, τότε δικαιούνται πολιτικου ασύλου σύμφωνα με διεθνείς συνθήκες (Συνθήκη της Γενεύης, 1951) και οργανώσεις (Ύπατη Αρμοστία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες). Ετοιμό λοιπόν το νομικό μας πλαίσιο. Που συντρέχουν παρεξηγήσεις; Μα φυσικά, σε κανένα από τα παραπάνω σημεία, δεν αναφέρθηκε ούτε και έγινε νύξη στον όρο "οικονομικοί μετανάστες". Με άλλα λόγια, το πολιτικό άσυλο ναι μεν χορηγείται σε περιπτώσεις οπου οι ενδιαφερόμενοι είναι ανεπιθύμητοι στη χώρα τους, αλλά όταν συμβαίνει το αντίθετο (όταν δηλαδή οι ίδιοι δεν επιθυμούν να μείνουν στη χώρα τους, αλλά αποχωρούν οικειοθελώς, σε αναζήτηση του περιβόητου "καλύτερου αύριο") δεν συζητείται κανένα δικαίωμα πολιτικού ασύλου. Συνήθως δε, η στάση αυτή δεν υιοθετείται μόνο από την Πολιτεία, η οποία άλλωστε δεσμεύεται και από το νομικό πλαίσιο, αλλά και από τους ίδιους τους οικονομικούς μετανάστες. Και εξηγώ. Οι περισσότεροι μετανάστες ξεκινούν από τη χώρα τους, όχι με προορισμό την Ελλάδα, αλλά την Ευρώπη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η χώρα μας δεν αποτελεί για αυτούς παρα μόνον έναν σταθμό διοδίων. Σε περίπτωση που δωθεί πολιτικό άσυλο σε οικονομικούς μετανάστες, τότε η μοίρα τος συνδέεται άρρηκτα με τη χώρα μας, αφαιρώντας τους το δικαίωμα να μεταβούν σε άλλη χώρα της Ευρώπης για εργασία και διαβίωση. Εάν δε συλληφθούν σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα κατέχοντας πολιτικό άσυλο από τη χώρα μας, θα απελαθούν και θα αποσταλλούν όχι στη χωρα καταγωγής τους, αλλά στην Ελλάδα. Αντιλαμβανόμαστε έυκολα λοιπόν πως, ενώ για κάποιους θα αποτελούσε μια γρήγορη παράκαμψη της κείμενης νομοθεσίας περι νομιμοποίησης λαθρομεταναστών, η απόδοση πολιτικού ασύλου πρέπει να γίνεται ύστερα από αυστηρή εξέταση της πληρότητας των προϋποθέσεων των αιτούντων καθώς περιέχει πολιτικές προεκτάσεις . Υπογραμμίζουμε βέβαια την ύπαρξη άλλων διαδικασιών νομιμοποίησης οικονομικών μεταναστών, η οποια σχετίζεται με την συλλογή των απαραίτητων ενσήμων, την συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο, την φορολογική επιβάρυνση τους όπως και κάθε Έλληνας πολίτης, κερδίζοντας έτσι το δικαίωμα στη δημόσια δωρεάν παιδεία, υγεία, περίθαλψη, πρόνοια, ασφάλιση και σύνταξη, όχι παρασιτώντας εις βάρος του ελληνικού κράτους και του μόχθου των πολιτών που μερημνούν για την συντήρησή του.

Για το τέλος, αφήσα το δυσκολότερο. Όταν το 1982 με τον πρώτο νόμο πλαίσιο γύρω από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση από την κυβέρνηση του Ανδρέα Γ. Παπανδρέου κατοχυρώθηκε (νομικά, ΟΧΙ συνταγματικά) το πανεπιστημιακό άσυλο, ήταν αρκετά πρόσφατες και ζωντανές οι μνήμες από τα γεγονότα του Νοεμβρίου του 1973. Ο χαρακτήρας του πανεπιστημιακού ασύλου αρχικά είχε αέρα καθαρά δημοκρατικό και ακαδημαϊκό. Πρέσβευε την ελέυθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών, σε έναν χώρο στον οποίο μια τέτοια διαδικασία οφέιλει να συμβαίνει απερίσπαστα και χωρίς λογοκρισία. Τα πρώτα χρόνια, όλα σαφως και έβαιναν ομαλώς, καθώς ουδείς είχε αντιληφθεί τι πλεονεκτήματα μπορεί να επιφέρει η γέννηση ενός κράτους εν κράτει. Δυστυχώς, εκείνοι που το ανελίφθησαν πρώτοι, έμελλε να είναι και εκείνοι οι οποίοι θα ευτέλιζαν τον ορισμό και τη χρήση του, θα το χρησιμοποιούσαν για να μποϊκοτάρουν την ακαδημαϊκή δραστηριότητα και την εύτυθμη λειτουργία των ιδρυμάτων, για να εξυπηρετήσουν τους δικούς τους πολιτικούς στόχους και εν γένει για να φτάσουν το άσυλο να αποτελεί σήμερα, το τελευταίο προπύργιο του λόγου για τον οποίο γεννήθηκε, αυτού του οποίου προόρισθαι να καταπολεμήσει (μα τι ειρωνεία!). Προπύργιο της λογοκρισίας και του φασισμού. Σκληροί όσο και αν ακούγονται τέτοιοι χαρακτηρισμοί, αποτελούν την πάσα αλήθεια. Ελεύθερη ακαδημαϊκή έκφραση, σημαίνει οτι οποισοδήποτε προερχόμενος από οποιονδήποτε (πολιτικό ή μη) χώρο, έχει το δικαίωμα να εκφέρει οποιαδήποτε ιδέα, οποιαδήποτε άποψη χωρίς να προπυλακιστεί, να παρεμποδιστεί, χωρίς να φιμωθεί από κανέναν. Αντί για αυτό όμως, σήμερα το πανεπιστημιακό άσυλο δίνει προστασία μόνο σε όσους εκφέρουν συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις, με ορισμένες ιδεολογικές αποχρώσεις, ενώ παράλληλα όποιος εκφράζει διαφορετικές απόψεις από αυτές, μένει έρμαιο στα νύχια όσων ενδεχομένως ενοχληθούν στο άκουσμά τους. Με μια φράση, πλεόν το ακαδημαϊκό άσυλο μετεξελίσσεται σε έναν απλό νόμο της ζούγκλας. Ο ισχυρότερος, εκείνος με τη μεγαλύτερη ισχύ (όχι απαραίτητα πολιτική) είναι αυτός ο οποίος επιβάλλει την άποψη του, ακολουθώντας φυσικά πιστά την γνωστή λαϊκή ρήση "όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος".
  Αξίζει στο σημείο αυτό, και έχωντας συγκεντρώσει όλα μας τα δεδομένα, να αναρρωτηθούμε: Από όλες τις μορφές ασύλου που υπάρχουν και είναι σε εφαρμογή σήμερα, ποίες είναι εκείνες οι οποίες έχουν αληθινό σκοπό ύπαρξης, και ποιές είναι πλέον καταχρηστικές και χρήσσουν άμεσης κατάργησης; Η απάντηση είναι πασιφανής. Δεν υπάρχει κανένα μέρος σε όλη την ελληνική επικράτεια, στο οποίο κάποιος παρεμποδίζεται να εκφέρει τη γνώμη του. Όλοι οι χώροι εργασίας, τα σχολεία, τα δημόσια κτίρια τα οποία κατά καιρούς τελούν υπό κατάληψη από εργαζόμενους, μαθητές ή συνδικαλστικούς φορείς, δεν διέπονται από άσυλο. Καμιά κυβέρνηση και σε κανένα σημείο της ιστορίας της μεταπολίτευσης δεν απαγόρεψε σε καμία κοινωνική ομάδα να διαδηλώσει ειρηνικά υπερασπιζόμενη τις ιδέες της, ούτε και σε κανένα κλάδο των εργαζομένων να προβεί σε απεργείες, πολλές φορές ακόμα και σε απεργείες διαρκείας. Αντίθετα, εντός του πανεπιστημιακού ασύλου, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις (με πρόσφατο το παράδειγμα της Ν.Ο.Π.Ε.) όπου το άβατο έναντι των αστυνομικών αρχών έχει μετατρέψει τους πανεπιστημιακούς χώρους σε χάος, σε ανομία, σε τόπο διακίνησης ναρκωτικών, μαστροπίας, οπλοκατοχής και σωρεία ακόμα παράνομων ενεργειών. Όσοι δεν ζούν την καθημερινότητά τους μέσα στα ελληνικά πανεπιστήμια, σίγουρα μόλις καταλαγίασουν τα γεγονότα στη Νομική θα σπεύσουν να θάψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλάκι της συνείδησής τους, θεωρόντας το πάντα πολύ ευαίσθητο ωστε να τεθεί προς συζήτηση. Έτσι διαιωνίζονται τα προβλήματα μιας πανεπιστημιακής κοινότητας της οποίας οι παθογένειες ήταν και είναι ευρέως γνωστές στην κοινωνία, η συνεχόμενη χρονική του μετάθεση ωστόσο όχι μόνο δεν συνεισφέρει στην επίλυσή τους. αλλά τις διογκώνει μέρα με τη μέρα. Δεν σκοπεύω να μιλήσω για κατάργηση του ασύλου σε αυτή τη φάση των σκέψεων μου. Θα αφήσω τον αναγνώστη, να αναζητήσει ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του πρβλήματος ωστε να προσπαθήσει εκείνος να συλλάβει μια εναλλακτική λύση. Αυτό που επιβάλλεται να επισημάνω ωστόσο είναι οτι το νομικό και θεσμικό πλαίσιο γύρω από το άσυλο έχει αντικατασταθεί τρείς φορές συνολικά από το 1982 και κανένα δεν λειτούργησε αποτελεσματικά, ή σύμφωνα με τον νόμο.
  Προσωπικά θεωρώ ότι η κατάργηση ενός αναχρονιστικού νόμου ο οποίος σε μια ευνομούμενη κοινωνία δεν έχει λόγο ύπαρξης αποτελεί μονόδρομος τουλάχιστον στο όνομα της Δημοκρατίας, το πολίτευμα που συνέλαβε η αθάνατη ελληνική διανόηση και υιοθέτησε το σύνολο του πληυσμού του πλανήτη συντελώντας τα μέγιστα στον εκπολιτισμό ακόμα και των πιό απόμακρων και πρωτόγονων λαών. Ας επιλέξει όμως ο καθένας τα πιστεύω, τις αρχές, τις αξίες και τις ιδέες του. Δεν θα κρατήσω κακία σε κανέναν.