Η ματιά του Κ. Διγαλάκη στην Λιβύη

Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΥΡΑΝΝΟΥ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΥΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ.

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΙΓΑΛΑΚΗ

Αν . Γ. Γ. ΟΝΝΕΔ ΓΛΥΦΑΔΑΣ

Τώρα πια το γνωρίζουμε. Η άνοδος σε θέσεις εξουσίας επισύρει τον ταυτόχρονο εθισμό του ατόμου αυτού στην ισχύ. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζαμε, είναι το βάθος στο οποίο δύναται ο εθισμός αυτός να βυθίσει τα πλοκάμια του, καθώς επίσης και σε τι είδους ενέργειες είναι ικανός να παρασύρει τον εθιζόμενο.

Στην περίπτωση του τελευταίου (χρονολογικά, όχι ιστορικά) Αφρικανού ηγέτη που υφίσταται τις παρενέργειες του περιβόητου πλέον  “ντόμινου εξεγέρσεων” στις καθεστωτικές χώρες της Β. Αφρικής, ο επίλογος μιας μακράς τυραννίας υπογράφεται με αίμα. Αίμα αθώων, αίμα διαδηλωτών. Μια πρώτη και πρόχειρη ματιά στα γεγονότα στη Λιβύη, μας καταδεικνύουν πολλές ομοιότητες με τα γεγονότα σε Τυνησία, Μπαχρέιν, Αίγυπτο και Υεμένη, μπορει κανείς να πεί χαριτολογώντας, σε ενοχλητικό βαθμο. Ποίες ήταν όμως οι δομές της κοινωνικής οργάνωσης της Λιβύης; Είναι πράγματι το βιοτικό επίπεδο των Λιβύων τόσο χαμηλό όσο και των γειτόνων Αιγυπτίων; Ποιό ήταν το κίνητρο ωστε να αρθεί το λάβαρο της επανάστασης στη χώρα της Ερήμου;

Πριν απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα, θα επιχειρήσουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή στο παρελθόν της Λιβύης, σκιαγραφόντας ταυτόχρονα το προφίλ του ανθρώπου που οδήγησε τη χώρα αυτή τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ο Μουαμάρ αλ Καντάφι, γεννημένος το 1942, έδειξε από νωρίς τις επαναστατικές του διαθέσεις. Γόνος οικογένειας Βεδουίνων νομάδων, της χαρακτηριστικής δηλαδή περιφερόμενης πληθυσμιακής ομάδας η οποία κινείται στα δυτικά του  Νείλου, εκδιώχθηκε το 1961 από την μικρή κοινωνική οργάνωση των νομάδων λόγω της ακτιβιστικής του δράσης. Σπούδασε Νομικά στη Βεγγάζη, όπου αργότερα ακολούθησε καριέρα στρατιωτικού. Δεν άργησε να δείξει τις ηγετικές του ικανότητες μιας και πολύ εύκολα αναρρηχήθηκε στην στρατιωτική ιεραρχία. Τον Σεπτέμβριο του 1969, όντας επικεφαλης μιας ομάδας αξιωματούχων του στρατού, ο Μουαμάρ Καντάφι διοργανώνει πραξικόπημα ανατρέποντας τον Βασιλιά Ίντρις της Λιβύης, καταλύοντας το σύνταγμα της χώρας, ενώ ταυτόχρονα αναλάμβανε την εξουσία της και διακύρηττε την χώρα ως Αραβική Λιβυκή Σοσιαλιστική Λαϊκή Δημοκρατία. Το πολίτευμα της χώρας αναφέρονταν ώς Τζαμαχιρίγια, λέξη η οποία μπορεί για λόγους ευθιξίας να μεταφράζεται από εμάς ως Άμεση δημοκρατία, στο αραβικό λεξιλόγιο όμως, κατα λέξη αναφέρεται ώς “κράτος των μαζών”, έκφραση διόλου κολακευτική για τον λυβικό λαό. Τέλος, το σύνταγμα που ισχύει στη χώρα είναι το ίδιο που ο Καντάφι εγκατέστησε στην χώρα το Σεπτέμβριο του 1969, χαρακτηρίζοντάς το ο ίδιος ως προσωρινό.

Ένας ακόμα θιασώτης της μεγάλης παναραβικής ιδέας, ενεργό μέλος της σοσιαλιστικής διεθνούς, καθώς επίσης και επιστήθιος φίλος πολλών Ευρωπαϊων ηγετών (με πρώτο και καλύτερο τον Ιταλό πρωθυπουργό, Σίλβιο Μπερλουσκόνι) ο Μουαμάρ Καντάφι ηγήθηκε του κράτους της Λιβύης για σαράντα δύο όλόκληρα χρόνια. Μέσα σε αυτά, κατάφερε να καταστήσει την χώρα του, μια από τις πλουσιότερες αφρικανικές χώρες, όντας η χώρα με το τρίτο μεγαλύτερο ΑΕΠ στην Αφρική μετά τις Σεϋχέλλες και τη Ν. Αφρική, ενώ η Λιβύη φιγουράρει στις πρώτες θέσεις εξαγωγέων πετρελαίου παγκοσμίως, ανάμεσα σε Σαουδική Αραβία, Κολομβία και άλλες χώρες της μέσης Ανατολής.  Σύναψε εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες με τις περισσότερες γειτονικές χώρες, με την Ιταλία να αποτελεί τον κύριο προμηθευτή της σε εισαγώμενα προϊόντα σε ποσοστό 25%. Ακόμα, κατάφερε να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Δύση ύστερα από την ανάληψη της ευθύνης στο περιστατικό του βομβιστή του Λόκερμπι, αποζημιώνοντας τις οικογένειες των θυμάτων. Όταν το 1992 άρθηκε το εμπάργκο των Ηνομένων Πολιτείων, η Λιβύη τέθηκε εκ νέου σε τροχιά επιπρόσθετης ανόδου και ευημερίας. Τέλος, ήταν ο εμπνευστής και ο εκφραστής της ιδέας της δημιουργίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αφρικής, μιας οικονομικής και διοικητικής συγχώνευσης των κρατών της Αφρικανικής χερσονήσου, όμοιας με αυτής των ΗΠΑ, η οποία θα προσέδιδε χαρακτήρα ομοιογένειας στους λαούς της Αφρικής και θα καθιστούσε την ήπειρο μία ακόμα υπολογίσιμη δύναμη στον παγκόσμιο πολιτικό χάρτη, τουλάχιστον ισχυρότερη από την γή του τρίτου κόσμου που αποτελεί σήμερα.

Φτάνουμε στο σήμερα. Το μπαράζ εξεγέρσεων, οδηγούμενων  από τη νέα γενιά των αραβικών μουσουλμανικών κοινωινιών, η οποία διψάζει για αλλαγή και ανανέωση τόσο θεσμικά όσο και σε επίπεδο προσώπων, περνάει τα σύνορα Αιγύπτου Λιβύης, στην μέση της ερήμου Σαχάρα. Ανεξάρτητα από την προσφορά του στη χώρα του, ένας ολοκληρωμένος ηγέτης οφείλει να αφουγκράζεται τους ψυθίρους και να σφιγμομετρεί τον παλμό της κοινωνίας. Ένας ολοκληρωμένος ηγέτης, πρέπει να γνωρίζει πότε έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για τη διαδοχή του, πρέπει να σέβεται την λαϊκή ετυμηγορία, να υπακούει στις επιταγές της. Έτσι και ο Μουαμαρ αλ Καντάφι, θα έπρεπε να σεβαστεί τις εκφράσεις της λαϊκής ομοφωνίας και να προβεί στη διενέργεια εκλογών και την ψήφιση μόνιμου, σταθερού και μη αμφισβητήσιμου συντάγματος, διαδικασίες τις οποίες αναβάλλει συστηματικά από το 1969. Αντιθέτως, αυτό που απευχόμασταν όλοι όσοι παρακολουθούμε στενά την μία μετά την άλλη τις αραβικές χώρες να εξεγείρονται, εγινε πράξη. Νομίζω, ότι αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία σε όλο το εύρος και το βάθος της,  η αεροπορική δύναμη μιας χώρας να βομβαρδίζει βαρέως την ίδια την πρωτεύουσα της χώρας. Αισιόδοξες εκτιμήσεις μιλούν αυτή τη στιγμή για περίπου πεντακόσιους νεκρούς, ωστόσο φωνές σε όλο το διαδίκτυο αναφέρουν οτι ο αριθμός έχει γίνει τετραψήφιος πρό πολλού. Μέσα λοιπόν σε αυτόν τον κυκεώνα αιματοχυσίας και γενοκτονίας, ο (για λίγο ακόμα) ηγέτης της χώρας, σε διάγγελμά του προς τον Λυβικό λαό, όχι μόνο ξεκαθάρισε ότι «δεν μπορεί να παραιτηθεί μιας και δεν είναι πρόεδρος, είναι ηγέτης επανάστασης»,  όχι μόνο   κατηγόρησε «ξένες οργανώσεις και μυστικές δυνάμεις ώς υποκινητές », πράγμα διόλου απίθανο όμως κάτι το οποίο δεν είναι σημαίνον αυτή τη στιγμή, αλλά επέδειξε και στους υποστηρικτές του «να συγκροτήσουν επιτροπές υπεράσπισης της επανάστασης», οι οποίες «να συγκρουστούν με τους διαδηλωτές» και να «καθαρίσουν τη Λιβύη πόρτα- πόρτα». Εδώ μάλλον έχουμε πολλά να πούμε.

Καταρχάς, παρακολουθώντας τα γεγονότα από μηδενική εστίαση, είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τον παραλογισμό ενός δικτάτορα. Και αυτό προκυπτει μιας και ο Μουαμάρ αλ  Καντάφι δεν δείχνει να έχει ρεαλιστική θεώρηση των όσων συμβαίνουν γύρω του, αφού καθημερινά αξιωματούχοι του κράτους, ακόμα και μέλη της κυβέρνησης στη Λιβύη παραιτούνται από τα αξιώματά τους για να ενώσουν τις φωνές τους με αυτές των διαδηλωτών. Ο Καντάφι σταδιακά απομονώνεται, ωστόσο δεν δείχνει να το έχει αντιληφθεί. Ακόμα, περαν των γενοκτονιών και των εγκλημάτων πολέμου για τα οποία ο υποφαινόμενος θεωρεί τον Καντάφι ένοχο, είναι αδιανόητο για έναν ηγέτη μιας χώρας, στο τιμόνι της οποίας βρέθηκε για σχεδόν μισό αιώνα, να την θέτει με περίσσια ευκολία σε κατάσταση εμφυλιοπολεμικής σύρραξης. Κανείς δεν δύναται για να εξυπηρετήσει ιδιοτελείς σκοπους, να διατάσσει δύο αδέρφια σε αλληλοσπαραγμό. Γιατί στον εμφύλιο πόλεμο, αυτό συμβαίνει. Το γνωρίζουμε και εμείς, το έχουμε ζήσει πρόσφατα. Εάν αυτό είναι το βάθος στο οποίο φτάνουν τα πλοκάμια της εξουσίας και εάν η επιρροή της στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου τον απογυμνωνει τελείως από κάθε δυνατότητα ορθής σκέψης και λογικής κρίσης, τότε θα πρέπει να προσέχουμε ακόμα περισσότερο, σε ποιούς εμπιστευόμαστε την διακυβέρνηση της χώρας μας.

Συμπέρασμα: την τελική έκβαση της εξέγερσης στη Λιβύη καθώς και τα πραγματικά αίτια τα οποία συνετέλεσαν στην πραγματοποίησή της, προς το παρόν δεν τα γνωρίζουμε. Προς χάρην αντικειμενικότητας, αξίζει να αναφερθεί οτι δεν μοιάζει και τόσο τυχαία η εξέγερση των Λιβύων ακριβώς μετα την παραίτηση Μουμπάρακ, η οποία επήλθε ύστερα από αντίστοιχη εξέγερση των Αγυπτίων ύστερα από την παραίτηση του Τυνήσιου ηγέτη Μπέν Αλί. Η σειριακή εξέλιξη των κοινωνικών αυτών ανατροπών, κανείς δεν γνωρίζει πότε θα λάβει τέλος, η λογική εξέλιξή του φέρει όμως ως επόμενο θύμα την Αλγερία. Αυτό το οποίο είναι άκρως ανησυχητικό, είναι οτι για πολλωστή φορά μέσα σε λίγες εβδομάδες, η τιμή του αργού πετρελαίου καλπάζει προς ται εκατό δολάρια το βαρέλι, ενώ αντίστοιχα του μπρέντ προς τα εκατόν είκοσι δολλάρια το βαρέλι. Ελπίζουμε και ευχόμαστε όλοι, τόσο σε σύντομη και όσο το δυνατόν ειρηνική εκτόνωση των γεγονότων, όσο και σε ασφαλή απεμπλοκή  όλων των συμπατριωτών ας από τις εμπολεμες ζώνες της Τρίπολης και άμεσου επαναπατρισμού τους.